[nggallery id=16]
DUVAR YAPIMINDA KULLANILAN TUĞLALAR
Asıl maddesi kil ve toprak olan tuğlalar, bu maddelerin suyla karıştırılarak balçık haline getirilmesinden sonra, çeşitli tekniklerde kalıplanması ve kurutulup pişirilmesi ile elde edilir. Tuğlaların imalat tekniği ve boyutlandırılmalarında TS 705’ de belirtilen kurallar uygulanmalıdır.
Yapılışlarına Göre Tuğlalar
1. Adi el tuğlası
2. Delikli makine tuğlası (normal tuğla)
3. Pres tuğla
4. Delikli blok tuğla ve asmolen tuğla
5. İzo tuğla
6. Ateş tuğlası
1. Adi El Tuğlası (Harman Tuğlası) : Zamanımızda pek fazla kullanılmadığı için, imalatı da azalan ve daha çok kırsal kesimde, ilkel yöntemlerle elle kalıplanıp kurutulduktan sonra ilkel ocaklarda 600 C0 – 800 C0 de pişirilmesiyle elde edilir. Genellikle 23 x 11 x 6 cm. boyutlarında imal edilmektedir.
2. Delikli Makine Tuğlası (Normal Tuğla) : makine ile kalıplanan bu tuğlalar 19 x 9 5 cm. boyutlarında olup, günümüzde fabrikasyon olarak üretilmektedir. Pişirilme sıcaklığı 800 C0 dir. Delikler düzgün, tamamen açık ve her üç yönde de olabilir. Kuru ağırlığının %15 ‘inden fazla su emmezler. Delik alanı deliklerin bulunduğu yüzeyin %15 ile %75’i kadardır. Her yönden basınç dayanımı 50 kg/cm2 ‘den az olmamalıdır.
3. Pres Tuğla : Makine ile ve yüksek basınç altında kalıplanır. 19 x 9 x 5 cm. boyutlarındadır. Harca daha iyi yapışması için 19 x 9 cm.lik yüzeyleri hafif iç bükey (çukur) olarak imal edilir. Basınç dayanımı 300 kg/cm2 den az olamaz. Su emme oranı ise kuru ağırlığın %5’inden fazla olmamalıdır. Pres tuğlaların harca yapışmayan dış yüzeylerinin sırlanarak kullanılan tipleri de üretilmektedir.
4. Delikli Blok Tuğla : Özel tuğla toprağı ve kil karışımı, makinelerde öğütülüp ezilerek homojen duruma gelinceye kadar karıştırılır. Bu karışım suyla yoğrulup standart ölçülerde kalıplanıp kurutulduktan sonra, en az 800 C0 de pişirilir. Bu işlemlerin tamamı fabrikasyon olarak yapılır. Boşluklu oldukları için, ısı ve ses yalıtımı görevi de yapan tuğlalardır.Delikli blok tuğlalar kendi içinde şöyle sıralanır:
a. Yatay Delikli Blok Tuğla : Betonarme binalarda yük taşımayan bölme duvarların (Perde duvar) yapımında kullanılır. En çok kullanılan tipleri 19x19x8,5 cm, 19x19x13,5 cm. ve 19x19x19 cm. boyutlarında olanlarıdır. Delikler yer düzlemine paralel gelecek şekilde kullanılır.
b. Dikey Delikli Taşıyıcı Blok Tuğla : Yığma yapılarda taşıyıcı duvarların yapımında kullanılan ve yük taşımak amacıyla yapılan bu tuğlalar, bölme duvarları içinde kullanılabilir. Delikli boyutları yatay delikli tuğlaların delik boyutlarından daha küçüktür. Delikler yer düzlemine dik gelecek şekilde kullanılır. En çok üretilen tipleri 19x19x8,5 cm, 19x19x13,5 cm, 19x19x19 cm ve 19x29x13,5 cm. boyutlarında olanlarıdır.
c. Asmolen Döşeme Tuğlası : Betonarme yapılarda, asmolen döşeme yapımında kullanılan özel tuğlalardır. Diğer blok tuğlalarda olduğu gibi üretimi fabrikasyondur. Bir tanesinin en az 120 kg.lık bir yükü taşıması istenir. Özellikle ses ve ısı yalıtımında, betonarmeye göre daha iyi sonuç verir.
d. Dekoratif Tuğla : Süsleme amacıyla kullanılan ve çeşitli geometrik şekillerde geniş boşlukları olan tuğlalardır. Yük taşımazlar. Genellikle 19x9x6 cm, 19x9x5 cm ile 19x19x8,5 cm. boyutlarında, normal tuğla ölçülerine yakın olarak imal edilen bu tuğlalar, örgüde kılıç dizi olarak kullanılır.
e. Baca Tuğlası : 19x19x19 cm. boyutlarında normal baca tuğlası olarak imal edilen tipleri olduğu gibi, 21x39x19 cm. boyutlarında şönt baca için imal edilen tipleri de vardır. İmalat tekniği diğer blok tuğlalarda olduğu gibidir.
5. İzo Tuğla : İlk bakışta düşey delikli blok tuğla görünümünde olan izo tuğla, ses ve ısı yalıtımında çok iyi sonuç vermektedir. Deliklerin oluşturduğu hava boşlukları, aynen blok tuğlada olduğu gibi ses ve ısı geçirgenliğini bir miktar azaltmaktadır.
İzo tuğla hamuruna karıştırılan katkı malzemeleri, tuğlanın 1000 C0 deki pişirilmesi sonucunda yanarak tuğla hamuru içinde, içi hava dolu binlerce küçük gözenek (boşluk) oluşturulur. Bu gözenekler ısı ve ses yalıtımını kuvvetlendiren başlıca unsurdur.
İzo tuğla ve blok tuğlalar, yalıtımı kuvvetlendirmek ve örgüyü kolaylaştırmak için bazen harç cepli olarak da yapılmaktadır. Genellikle 39 x 19 x 13,5 cem, 24 x 14,5 x 23,8 cm, 24 x 24 x 23,8 cm. boyutlarda imal edilmektedir.
6. Ateş Tuğlası : Duvar imalatında kullanılmayan, genellikle şömine ve fırınların iç kısımlarının kaplanmasında kullanılan tuğlalardır. Bunlardan ayrı olarak büyük sanayii tesislerindeki haddehanelerde, ocak ve fırınlarda çok kullanılan ateş tuğlası, çeşitli isimler altında fabrikasyon olarak imal edilir. 19x9x5 cm. boyutlarında olabileceği gibi değişik ölçülerde yapılanları da vardır. Harcı özel olup, fabrika tarafından torba ambalajlarda satılır. Bu tuğlanın ateşe dayanımı en az 1300 C0 olmalıdır.
NORMAL TUĞLA İLE YAPILAN DİZİLER
Normal tuğla ile düz, kilit ve kılıç dizi olmak üzere üç şekilde dizi yapılır.
1. Düz Dizi : Tuğlalar alın alına derz yapacak şekilde yanaştırılıp, yüzleri üzerine oturtulduğunda düz dizi oluşturulur.
2. Kilit Dizi : Tuğlalar yanak yanağa derz yapacak şekilde yanaştırılıp, yine yüzleri üzerine oturtularak kilit dizi meydana getirilir.
3. Kılıç Dizi : Tuğlalar alın alına derz yapacak şekilde yanaştırılıp, yanakları üzerine oturtulursa kılıç dizi meydana getirilir.
TUĞLA DUVAR DERZLERİ
Duvarların yapımında üst üste veya yan yana gelen tuğlaların, birbirine bağlanarak bir bütün oluşturmaları için aralarına harç konur.
Duvarda harç konulan bu aralıklara derz denir.
Yatay ve Düşey olmak üzere ikiye ayrılır.
Duvarda harç konulan bu aralıklara derz denir.
Yatay ve Düşey olmak üzere ikiye ayrılır.
Yatay Derz :
Üst üste konulan tuğlalar arasındaki derzdir. Kalınlığı yaklaşık olarak 1,2 cm.dir.
Üst üste konulan tuğlalar arasındaki derzdir. Kalınlığı yaklaşık olarak 1,2 cm.dir.
Düşey Derz :
Yan yana birbirlerine yanaşan tuğlalar arasındaki derzdir. Kalınlığı yaklaşık olarak 1 cm.dir.
Yan yana birbirlerine yanaşan tuğlalar arasındaki derzdir. Kalınlığı yaklaşık olarak 1 cm.dir.
TUĞLA DUVARLARI ÖRÜLMESİNDE İZLENECEK İŞLEM SIRASI
1. Duvarın oturacağı zemin temizlenir.
2. Tuğlalar işyerine getirilir.
3. Zemin ıslatılır.
4. Harç, tekneye alınarak alıştırılır.
5. Tuğlalar ıslatılır.
6. Duvarın köşe başlarının oturacağı zemine harç yayılır.
7. Köşe tuğlaları, örgü kurallarına uygun olarak yerleştirilir.
8. İki baş arasına ip çekilir. İpin, tuğlaların üst kenarına mümkün olduğunca yakın ve gergin olmasına dikkat edilir.
9. Gerekiyorsa su terazisi ile düzgünlük (yataylık) kontrolü yapılır.
10. İp gerilen iki tuğla arası, örgü kurallarına uygun olarak, diğer tuğlalarla doldurulur. Boş derz kalmamasına dikkat edilir. Ara tuğlalar yerleştirilirken, ipe temas etmemesi ve ipten çok fazla geride kalmamasına özen gösterilir. Tuğla ile ip arasında 1 mm. kadar boşluk bırakılması yeterlidir.
11. İlk sıra oluşturulduktan sonra, ikinci sıranın başlarına, kurallara uygun olarak köşe tuğlaları yerleştirilir.
12. İki başa yerleştirilen tuğlaların, uygun yerlerinden Şakülle diklik kontrolü yapılır. Şakülün ağırlık kısmının, duvardan açık olmamasına ve duvara oturmamasına dikkat edilir. Ağırlık kısmının, alttaki tuğlayla teğet konumunda veya 1 mm. kadar açık olması yeterlidir.
13. Bundan sonra, birinci sıradaki gibi ip çekilerek ikinci sıra oluşturulur.
14. Her yeni sıradaki diklik kontrolünün, alttaki bütün tuğlalarla dikliği sağlayacak şekilde yapılmasına dikkat edilmelidir.
15. Tuğla sıralarının aynı yükseklikte ve kalınlıkta olup olmadığı, taksimatlı mastar veya metre ile kontrol edilir.
2. Tuğlalar işyerine getirilir.
3. Zemin ıslatılır.
4. Harç, tekneye alınarak alıştırılır.
5. Tuğlalar ıslatılır.
6. Duvarın köşe başlarının oturacağı zemine harç yayılır.
7. Köşe tuğlaları, örgü kurallarına uygun olarak yerleştirilir.
8. İki baş arasına ip çekilir. İpin, tuğlaların üst kenarına mümkün olduğunca yakın ve gergin olmasına dikkat edilir.
9. Gerekiyorsa su terazisi ile düzgünlük (yataylık) kontrolü yapılır.
10. İp gerilen iki tuğla arası, örgü kurallarına uygun olarak, diğer tuğlalarla doldurulur. Boş derz kalmamasına dikkat edilir. Ara tuğlalar yerleştirilirken, ipe temas etmemesi ve ipten çok fazla geride kalmamasına özen gösterilir. Tuğla ile ip arasında 1 mm. kadar boşluk bırakılması yeterlidir.
11. İlk sıra oluşturulduktan sonra, ikinci sıranın başlarına, kurallara uygun olarak köşe tuğlaları yerleştirilir.
12. İki başa yerleştirilen tuğlaların, uygun yerlerinden Şakülle diklik kontrolü yapılır. Şakülün ağırlık kısmının, duvardan açık olmamasına ve duvara oturmamasına dikkat edilir. Ağırlık kısmının, alttaki tuğlayla teğet konumunda veya 1 mm. kadar açık olması yeterlidir.
13. Bundan sonra, birinci sıradaki gibi ip çekilerek ikinci sıra oluşturulur.
14. Her yeni sıradaki diklik kontrolünün, alttaki bütün tuğlalarla dikliği sağlayacak şekilde yapılmasına dikkat edilmelidir.
15. Tuğla sıralarının aynı yükseklikte ve kalınlıkta olup olmadığı, taksimatlı mastar veya metre ile kontrol edilir.
TUĞLA DUVAR DİŞLERİ
Tuğla duvarlar yapılırken, duvar boyunca duvarın tamamı çeşitli nedenlerden dolayı örülemediğinde, sonradan devam ettirilecek sıraların bağlantı sağlayabilmesi için dişler bırakılır. Genellikle düz dizide bırakılması gereken dişlerin uzunluğu, yarım tuğla boyunda olur. Kilit dizide diş bırakılmak istendiğinde diş uzunluğu çeyrek tuğla boyunda olur. Düz sıra uçları askıda kalacak şekilde dış bırakılmış ise asma diş, sıraların uçları basamak şeklinde bırakılmış ise kademeli diş denir.TUĞLA DUVAR ÖRGÜLERİ
Tuğla duvar yapımında, tuğlaların diziliş şekline duvar örgüsü denir.
Tuğla duvar yapımında, tuğlaların diziliş şekline duvar örgüsü denir.
TUĞLA DUVAR ÖRGÜLERİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN GENEL KURALLAR
1. Düşey derzler, duvarın hiçbir yerinde üst üste gelmemeli ve bir alttaki tuğlayı ½ oranında bölmelidir.
2. Duvarların her sırası, yatay düzleme paralel olarak yapılmalı ve derz kalınlığı aynı olmalıdır.
3. Duvar yapımında tam ve parça tuğlalar gerekli yerlerde ve bağlantıyı tam olarak sağlayacak şekilde kullanılmalıdır.
4. Duvar yüzeyinde, aynı dizi ile benzer yapılan sıraların düşey derzleri aynı hizada bulunmalıdır.
5. Duvarın köşesi düz olarak bitirilemiyorsa, sonradan devam ettirilecek sıraların ilk yapılan duvar örgüsüne bağlanabilmesi için duvar dişleri bırakılmalıdır.
6. Duvar yapımında kullanılan tuğlalar temiz olmalıdır.
7. Tuğlalar kullanılmadan önce ıslatılmalıdır.
8. Tuğla duvarlar yapılırken kalınlıklarına ve kullanıldıkları yerlere göre kireç, takviyeli ve çimento harcı kullanılmalıdır.
9. Duvar yüksekliği yaklaşık 140-150 cm olduğunda, binanın iç kısmında, yaklaşık 110 cm yüksekliğinde iskele kurulmalı ve örgüye devam edilmelidir. İskele için iki sehpa ile uygun genişlikte bir veya birkaç kalas yeterlidir.
Duvar iskelesi kesinlikle bina dışında kurulmamalıdır. Bina içinden örülen tuğla duvarın işçiliğine, iskele işçiliği dahil edilmez.
2. Duvarların her sırası, yatay düzleme paralel olarak yapılmalı ve derz kalınlığı aynı olmalıdır.
3. Duvar yapımında tam ve parça tuğlalar gerekli yerlerde ve bağlantıyı tam olarak sağlayacak şekilde kullanılmalıdır.
4. Duvar yüzeyinde, aynı dizi ile benzer yapılan sıraların düşey derzleri aynı hizada bulunmalıdır.
5. Duvarın köşesi düz olarak bitirilemiyorsa, sonradan devam ettirilecek sıraların ilk yapılan duvar örgüsüne bağlanabilmesi için duvar dişleri bırakılmalıdır.
6. Duvar yapımında kullanılan tuğlalar temiz olmalıdır.
7. Tuğlalar kullanılmadan önce ıslatılmalıdır.
8. Tuğla duvarlar yapılırken kalınlıklarına ve kullanıldıkları yerlere göre kireç, takviyeli ve çimento harcı kullanılmalıdır.
9. Duvar yüksekliği yaklaşık 140-150 cm olduğunda, binanın iç kısmında, yaklaşık 110 cm yüksekliğinde iskele kurulmalı ve örgüye devam edilmelidir. İskele için iki sehpa ile uygun genişlikte bir veya birkaç kalas yeterlidir.
Duvar iskelesi kesinlikle bina dışında kurulmamalıdır. Bina içinden örülen tuğla duvarın işçiliğine, iskele işçiliği dahil edilmez.
NORMAL TUĞLA İLE DÜZ DUVAR ÖRGÜLERİ
1. Düz Örgü : Düz dizilerin üst üste getirilmesiyle yapılan örgüdür. Yalnız yarım tuğla kalınlığındaki bölme duvarları ile baca örgülerinde kullanılır.
2. Kilit Örgü : Tuğlalar kilit sıralarla birbirleri üzerinde çeyrek tuğla kaydırılarak bağlantı sağlanır. Bir tuğla kalınlığındaki tuğla duvarlarda uygulanır.
3. Şaşırtma Örgü : Tuğla duvarların yapımında en çok kullanılan örgüdür. Kilit ve düz dizilerin üst üste getirilmesi ile yapılan örgü şeklidir. Düşey derzler birbiri üzerine çeyrek tuğla kaydırılarak bağlantı sağlanır. Bir tuğla ve daha kalın duvarların örülmesinde kullanılır.
2. Kilit Örgü : Tuğlalar kilit sıralarla birbirleri üzerinde çeyrek tuğla kaydırılarak bağlantı sağlanır. Bir tuğla kalınlığındaki tuğla duvarlarda uygulanır.
3. Şaşırtma Örgü : Tuğla duvarların yapımında en çok kullanılan örgüdür. Kilit ve düz dizilerin üst üste getirilmesi ile yapılan örgü şeklidir. Düşey derzler birbiri üzerine çeyrek tuğla kaydırılarak bağlantı sağlanır. Bir tuğla ve daha kalın duvarların örülmesinde kullanılır.
